Telefon
WhatsApp
Vatana muhabbet, yaralılara muâvenet!  Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Bartın Şubesi
AS OGB

Vatana muhabbet, yaralılara muâvenet!

Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Bartın Şubesi

Prof. Dr. Yücel NAMAL

11 Haziran 1868’de Osmanlı Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti adıyla kurulan Hilâl-i Ahmer Cemiyeti (bugünkü adıyla Türk Kızılay), kuruluş gününden itibaren yardımsever bağışçıların desteğiyle insanlık için umut ve iyilik prensibini kendine misyon edinmiş önemli bir kuruluş olarak varlığını sürdürmektedir. Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlar’da meydana gelen karışıklık ve çatışmalar neticesinde 14 Nisan 1877 tarihinde Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti ismini alır. Ardından Avrupa, Asya, Kuzey Afrika ve Osmanlı topraklarında şubelerini oluşturur. Bu şubeler arasında Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Bartın Şubesi de Bartınlıların hamiyetperveliği sayesinde önemli yardım faaliyetleri içerisinde bulunmuştur.

I. Dünya Savaşı sırasında Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Bartın Şubesi’nin, Zonguldak Şubesi’nden daha önce kurulduğu arşiv belgelerinde görülmektedir. Çünkü Zonguldak Şubesi kurulmadan önce Birinci Dünya Savaşı’nın ilk yıllarında yaralıların tedavisi için başta Bartın ve çevresindeki hastaneler Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Genel Merkezi tarafından ıslah edilerek hizmete hazır hâle getirilmesi için çalışmalar yapılmıştır. Ayrıca Bartın’da I. Dünya Savaşı’nın başlarından itibaren Hilâl-i Ahmer Cemiyeti yararına yardımlar toplanmış ve faaliyetler yapılmıştır. Savaşın ilerleyen yıllarında Bartın’da da bir Hilâl-i Ahmer şubesinin açılması ise 1915 yılında gerçekleşecektir. Türkiye Hilâli Ahmer Mecmuası’na göre ise Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Bartın Şubesi’nin 15 Şubat 1332 (1916) tarihinde kurulduğu ve yurt genelindeki en faal şubeler arasında olduğu bilgileri yer almaktadır.

19 Ocak 1916 tarihinde Bartın Belediye Başkanı, Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Genel Merkezine gönderdiği yazıda “Bartın’da Hilâl-i Ahmer Cemiyeti şubesinin kurulmakta olduğunu belirtmiştir. İlerleyen günlerde şubeye nizâmnâme, talimatnâme, makbuz koçanları ve gerekli evrakın gönderilmesi istenmiştir. Bu yazının gönderilmesinin ardından Hilâl-i Ahmer Merkezi, Bartın Şubesi’ne 1’er adet defter muvazene cetvelleri ve nizâmnâmeler göndermiştir. Ancak makbuzlar gelmemiştir. Bartın Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Erkekler Şubesi yardım faaliyetlerine hızla başlamış ve satışı için bayanlara özel rozet, erkeklere özel saat kordonu ve diğer müzeyyenâttan gönderilmesini talep etmiştir. Ayrıca gazete ve broşürlerde kullanmak için klişe, hastalıkların şekillerini gösteren resimler, 300 adet tezkirelik zarf ve 300 adet kâğıt ilk vasıtada gönderilmesi rica olunmuştur. Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Erkekler Bartın Şubesi’nin, 16 Şubat 1916 tarihinde memurlar, halk ve öğrencilerin katılımıyla resmî olarak açılışı yapılmıştır. Açılış sırasında şubeye 70 kişinin üzerinde üye kaydedilmiştir.  

Bartınlı bir hayırseverin aynı dönemde günümüz için ilginç ve orijinal addedilebilecek bir bağışta bulunduğunu görmekteyiz. Buna göre Bartınlı hayırsever 50 dönüm yüz ölçümüne sahip zirai bir tarlayı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Erkekler Bartın Şubesi’ne bağış olarak vermiş ve Cemiyet de bu tarlanın bir kısmına patates bir kısmına mısır ekip elde edilen mahsulü satarak önemli miktarda bir gelir sağlamıştır.

I. Dünya Savaşı sırasında artan salgınlara karşı kullanmak üzere Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Bartın Şubesi 1 Ağustos 1916’da kolera aşısı, kükürt çiçeği, sabun, sarı vazelin, arap sabunu ve karbonat dö potas gibi çeşitli tıbbi malzemeler gönderilmesini talep etmiştir. Bartın’ın bir diğer önde gelen hamiyetperver esnaflarından olan Turakzâde Seyyid Ali Bey, 14 Ocak 1333 (1917) tarihinde Hilâl-i Ahmer Aşhânelerine posta ile 600 kuruşluk bir yardımda bulunmuş ve bu yardımının saklı tutulmasını, adının ilan edilmemesini İstanbul Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Genel Merkezinden rica etmiştir. Kur’an-ı Kerim’de Allah (c.c.) “Sadakaları açıktan verirseniz ne güzel! Fakat onları gizleyerek fakirlere verirseniz bu, sizin için daha hayırlıdır ve günahlarınızdan bir kısmına da kefaret olur. Allah, yaptıklarınızdan hakkıyla haberdardır” diye buyurmaktadır.

Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Bartın Şubesi tüm bunların yanı sıra I. Dünya Savaşı sırasında savaşta esir düşen Bartınlı askerler ile aileleri arasında bir köprü bir iletişim köprüsü olma vazifesini de icra etmiştir. Bu bağlamda Hilâl-i Ahmer Cemiyeti aracılığıyla Hindistan’daki Navkong Esir kampında bulunan Bartınlı Celil Çavuş, Mısır Heliopolis’teki esir kampında esir olarak bulunan Terzioğullarından Mehmet oğlu Ahmet, Ada Mescit Mahallesi’nden İspiroğlu Abdülkadir’in Hindistan’ın Birmanya Mektila’da esir olan oğlu Mehmed, Hindi-Çini Tayetmio esir kampında 4974 numarada esir bulunan Bartınlı Azizoğlu Ali Onbaşı, Hacıosmanoğlu köyünden Hacıosmanoğlu Recep oğlu Hakkı ve Yukarı İhsaniye köyü Dardanoğlu Hasan mahdumu 2. Kafkas kolordusu 37. fırka 1. numune istihkâm taburu 3. bölüğü efradından Mehmed Çavuş ile aileleri arasında iletişim sağlanmıştır.

Fransa’da esir olarak bulunan Bartınlı Hüseyin’e babası tarafından Cemiyet aracılığıyla 55 kuruş gönderilmiştir. Fransa’da esir olarak bulunan 2617 nolu Mollaoğlu Hasan bin Mehmet’in ailesinden haber alamadığından Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Üsera Komisyonu aracılığıyla bilgi talebinde bulunmuştur. Bartın’ın Reşad köyünde ikamet eden Köseoğlu Mehmed’in biraderi İbrahim askerde olduğu validesi ve ailesinin hayatta olduğu anlaşılmıştır. Birinci Dünya Savaşı sonunda Suriye’de esir düşen Bartın Amasralı Ahmet oğlu Mehmet için yapılan tahkikat Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Esir Komisyonu’nca yapılmıştır. 18. Kolorduya mensup 51. Fırkasında Nizamiye 7. Alayının 2. Taburunda bölük emini Bartınlı Musa mahdumu Mehmed hakkında evvelce cemiyete bildirilmiş idi. Hayatı hakkında Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nden bilgi istenmiştir.

1921 Mart’ına gelindiğinde Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin, Bartın’da bu defa da Hanımlar Şubesi kurulmuştur. 1922 yılı başında Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Zonguldak Şubesi, Bartın’daki asker ve şehit ailelerinin ihtiyaçları için Hilâl-i Ahmer hasılatından otuz bin kuruşun harcanması için genel merkezden müsaade istemiştir. Cemiyetin Bartın Şubesi Millî Mücadele döneminde ise 2269 lirayı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Ankara Murahhaslığı’na göndererek önemli bir katkıda bulunmuştur. Cumhuriyetin ilanından sonraki dönemde faaliyetlerini arttıran Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Bartın Şubesi 1924 Nisan’ında yeniden kurulan idare heyetiyle faaliyetine yeni bir ivme katarak devam etmiştir. Bartın Şubesi’nin 1924 yılı İdare Heyeti şöyledir; Başkan Dr. Cevdet Bey Belediye Tabibi, Veznedar Hüseyin Efendi Mollazade, Kâtip İbrahim Efendi Duyunu Umûmiye Memuru, üyeler İncealemdarzade Halil Bey, Hocazade Hacı Mehmed Bey, Balıkesirli Beşzade Hasan Bey, Paşa Mehmedzade Mustafa Bey, Turanzade Seyyid Ali Bey’den oluşmaktadır. 1924 yılında Erzurum’da gerçekleşen deprem dolayısıyla Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Bartın Şubesi, Erzurum’daki depremzedelere yardımda bulunmak üzere önemli miktarda yardım toplayarak yaraların sarılmasına katkıda bulunur.

1927 Ocak ayında Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Bartın Şubesi yeni idare heyetini oluşturmuştur. Seçim sonucunda oluşan Bartın Şubesi İdare Heyeti; Başkan Savcı Ragıp Bey, Kâtip Samancızade Kemal Bey, Veznedar Tütün Baş Bayisi Bahri Bey, üyeler Mehmed Hocazade Kadri, Samancızade Galib, Doktor Hüseyin Basri, Eczacı Ziyaeddin, Tütün İnhisar İdaresi Memur Vekili Zeki Beylerden oluşmuştur.

1935 yılında çalışmalarını hızlandırdığı görülen Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Bartın Şubesi, okullardaki fakir ve kimsesiz çocukların gıda ihtiyaçlarını tespit ederek 25 öğrenciye sıcak öğle yemeği vermek için çalışmalarına başlamıştır. Bartın Şubesi ayrıca fakir ailelere un ve kömür dağıtabilmek amacıyla da çalışmalara başlamıştır. 1935 yılının Bartın’da kurak ve verimsiz geçmesinden dolayı Kızılay 1936 yılı için 20 ton buğdayı köylülere ve ihtiyaç sahiplerine dağıtmak üzere göndermiştir. Bu amaçla Kızılay’ın gönderdiği mısır, Bartın köylerinde çalışamayacak durumda olan yaşlı, engelli ve kimsesizlere dağıtılmıştır. Ayrıca Bartın Şubesi, muhtaç ailelere dağıtmak üzere ilk aşamada bir ton mısır unu satın alarak belediye aracılığıyla tespit edilen muhtaç ailelere dağıtmıştır. Bartın Şubesi 1937 yılında Bartın Kırtepe’de çıkan yangında zarar görenlere imkânları oranında yardımda bulunmuştur. 1938 kışının çok soğuk geçmesi üzerine Kızılay Bartın Şubesi, mahalle temsilcileri aracılığıyla tespit ettirdiği yoksul ailelere odun ve un dağıtmıştır.

1938 Mart’ında Bartın Şubesi kaza kongresi yapılarak yeni idare heyeti ise Başkan Saim Kahramanoğlu, Kâtip Asım Ün, Muhasip İbrahim Somaklı, üyeler Vasfi Bilal, Osman Kılıçay, Nuri Atala ve H. Uğur’dan oluşmuştur. Görüldüğü üzere Hilal-i Ahmer Cemiyetinden Türk Kızılay’ına yardımlaşmanın sembolü olan cemiyet yurtiçinde ve yurtdışında muhtaçların yanında olmaya devam etmektedir. Yazıma “Ateşi söndüren su, acıyı dindiren Kızılay’dır” özlü sözüyle son veriyorum. Kızılay Bartın Şubesine ait fotoğraf için Çetin Asma’ya teşekkür ederim.

 

Kaynak: Yücel NAMAL, vd., Zonguldak’ta Hilâl-İ Ahmer Cemiyeti (1911-1938), Emre Yayınları.

loccabrisece

0 Yorum

Henüz Yorum Yapılmamıştır.! İlk Yorum Yapan Siz Olun

Yorum Gönder

Lütfen tüm alanları doldurunuz!

Gülhan Matbaa haber İçi

Anket

Puan Durumu

Takım OM G M P
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
Nazar 1
Nazar 2

E-Bülten Aboneliği